Azken urteotan, Guatemalan, nekazariak tokiko arto-barietateak alde batera uzten joan dira, merkataritza-barietateen mesedetan. Barietate horiek garestiagoak dira, ez dira beti ondo garatzen eskualdeko ingurumen-baldintzatzaileekin, eta ez diete beti erantzuten komunitateen kultura-lehentasunei.
Guatemalako Kuchumatanen Erakundeen Elkarteak (ASOCUCH) nekazaritzako biodibertsitatearen galera geldiarazteko lanari ekin zion, tokiko baliabide genetikoen mantentzea eta etengabeko bilakaera – Berrikuntza kolektibo eta komunitarioaren bidez – Komunitateen eta tokiko agroekosistemen erresilientzia lortzeko funtsezko elementuak direla sinetsita. Nahiz eta gobernuko agentziekin ahaleginak egin zituen Erdialdeko Amerikan Partaidetza Fitomejoramenduko Lankidetza Programaren (FPMA) Guatemalako osagaia ezartzeko.
Quilincoren hazien erreserbak, gaur egun, 657 akzesio (*) arto ditu, eta beste zazpi hazi erreserba komunitario ezarri dira eremuko beste erkidego batzuetan (8. lamina). 1.000 nekazari gaitu dira hautaketa masalean (**) eta hazien kontserbazioan, eta tokiko arraza natiboen errendimendua nabarmen handitzea lortu da.
(*) Irisgarritasuna: hazien lagin desberdina, bereziki identifikagarria, laborantza, hazkuntza-lerro edo populazio bat irudikatzen duena eta kontserbatu eta erabiltzeko biltegiratuta mantentzen dena. (Fte.: FAO)
(**) Hautespen masala da hobetzeko metodorik zaharrena eta sinpleena; gainera, kosturik txikiena duena eta gutxieneko baliabideak behar dituena da. Arto eremuetako landare eta artaburu indibidualen arteko desberdintasun fenotipikoen hautespen bisualean oinarritzen da.
Iturria: https://www.bioversityinternational.org/fileadmin/user_upload/BANCOS_COMUNITARIOS_DE_SEMILLAS_Vernooy.pdf
- Martxan jartzen
- Sareak eratzen
- Tokiko instituzioa
- Mugimendu baserritarra – Erakunde baserritarra